تحلیل پایداری فضای زیرزمینی تلمبه خانه سدلار

سد خاکی لار واقع در شمال خاوری تهران با هدف تامین آب مصرفی تهران و دشت مازندران احداث شده است ، ولی به دلیل فرار آب از کرانه های مخزن، تراز آب دریاچه هیچگاه به حداکثر پیش بینی شده نرسیده است . از میان گزینه های ارائه شده برای رفع مشکل، طرح تلمبه کردن آب دریاچه سد لار به تونل لار-کلان و سپس تهران تصویب رسید. در این طرح برای استقرار تلمبه های مورد نظر که می توانند با دبی حداکثر 18 متر مکعب بر ثانیه کار کنند، باید فضای زیرزمینی با ابعاد مناسب ایجاد شود. به این منظور حفر یک چاه با قطر 17 متر و عمق 62 متر به علاوه یک تونل آب بر و یک تونل آبگیر باید حفر شوند. در این طرح تحقیقاتی ابتدا با انجام بررسیهای صحرایی و آزمایشهای فیزیکی و مکانیکی، پارامترهای ژئوتکنیکی توده سنگهای ساختگاه تا حد امکان تعیین شده اند. در این راستا آزمونهای آزمایشگاهی شامل تعیین مقاومت تک محوره، مقاومت سه محوره و ثابتهای الاستیک سنگ ، تعیین مقاومت برشی ناپیوستگی ها و تعیین شاخص بار نقطه ای سنگ انجام شده اند. از نتایج بدست آمده این آزمونها و اطلاعات زمین شناسی موجود برای طبقه بندی مهندسی توده سنگهای محدوده ساختگاه استفاده شده است . این طبقه بندی که به روش های مختلف انجام شد، وضعیت توده سنگ و نگهداری لازم برای تامین پایداری آن را کمابیش مشخص نمود. بررسی وضعیت ناپیوستگی های توده سنگ و احتمال ناپایداری ناشی از آن هم بخشی از کار را تشکیل می دهد. در این بخش ابتدا اطلاعات موجود پیرامون ناپیوستگی اطراف ساختگاه بررسی شدند و با تکمیل این اطلاعات با برداشتهای انجام شده در دیواره چاه، و به کمک نرم افزار unwedge شرایط هندسی گوه های تشکیل شده تعیین گردید. همچنین تمهیدات لازم برای ممانعت از لغزش این گوه ها ارایه شد. توسط توزیع تنشها پیرامون ساختگاه نیز به کمک روشهای عددی به دست آمد. این کار با استفاده از نرم افزار lusas، به شکل سه بعدی انجام شد. به این منظور یک مدل سه بعدی از منطقه ساختگاه، شامل شرایط توپوگرافی، محل ساختمان کنترل، چاه و تونلهای آبگیر و آب بر تهیه شد. سپس با استفاده از نتایج آزمایشها، مقادیر ژئوتکنیکی مناسبی (با در نظر گرفتن ضریب اطمینان) به توده سنگ نسبت داده شد و مدل کامل شده مورد تحلیل قرار گرفت . نتایج این تحلیل شرایط تنش اطراف ساختگاه، مناطق ایجاد تمرکز تنش و وضعیت جابجایی های توده سنگ را نشان می دهد.